Kombine 2012/13

Her kulübün yayın gelirleri, sponsorlar ve ürün satışı dışında en önemli gelir kaynaklarından bir tanesi de maç günü elde edilen gişe gelirleri ile sezon öncesi satışa çıkan kombinelerdir. Çoğu takım için en önemli kaynaklarından olması bir kenara, futbolun doğasına en uygun gelir kalemi olması ile diğerlerinden ayrılır. Bu bağlamda başta Bundesliga ekipleri olmak üzere, ligdeki rakiplerimizin fiyatları ve Beşiktaş'ın son bir kaç senedeki rakamlarını karşılaştırıp olması gereken fiyatlar hakkında bir değerlendirme yapacağım.

İlk olarak bu işte Avrupa'da en başarılı takımların yer aldığı Bundesliga'daki ekiplerden başlamak istiyorum. Bundesliga'da bir çok ekip yoğun talep sebebi ile bekleme listesi oluşturuyor. Bunların başında da Borussia Dortmund geliyor. Yani gelecek sezon için Dortmund'un maçlarını izlemek isteyen bir taraftar, buna seneler öncesinden başvurmak durumunda. Senede 50.000'den fazla kombine satan bir ekip olması ile en uç örnek olarak ele alabiliriz Dortmund'u! İmkanlar dahilinde bakıldığında nerdeyse her koltuğu sezon öncesinden pazarlama şansları olmaları hayranlık verici.

Asıl değerlendirmemiz gereken ekiplere baktığımızda ise sonuç çok şaşırtıcı. İlk önce hemen her takımda taraftarlara farklı fiyat yelpazesi sunuluyor. Satışa çıkan normal kombinelerin dışında, çocuklara, engellilere ve üyelere özel avantajlar sağlanmış. Mesela Hannover'in fiyatlarına baktığımızda en pahalı koltuklar 675€'dan satılıyor. Burada her hangi bir indirim söz konusu değil. Bir alt kategoride ise 595€'dan satılan koltuklar, üyelere 325€'dan sunuluyor,çocuklar içinse fiyat 195€. Hannover çok güzel bir uygulamaya gitmiş ve baba-evlat kombinesi yapmış. Burda çocuğun yaşı sınırlı ama eğer baba ve evladı şeklinde kombine alınırsa, çocuğun kombinesi çok daha ucuza denk geliyor.

Bu sezon başarısız olan ve Avrupa'da mücadele edemeyecek Hamburg'da ise rakamlar biraz daha farklı. Imtech-Arena'da maç izlemenin bedeli 726€ ile 89€ arasında gidip geliyor. Sahayı en iyi gören yerin fiyatı 726€ iken, aynı koltuk üyelere 684€'dan satılıyor. Kale arkaları ise 358€ ile 275€ arasında değişiyor. Hamburg'un en ilgi çeken uygulaması ise Langnese (Algida) sponsorluğunda oluşturulmuş aile tribünü. Bu kategoride çocuğunuz ile beraber maç izleme şansına sahipsiniz. Çocuğunuz için ödeyeceğiniz miktar sadece 89€. Buradan bir yetişkin olarak koltuk alma şartınız, çocuğunuz ile kombine almanıza bağlı. Başka türlü bu tribüne giremiyorsunuz. Benzer bir uygulamayı Schalke'de yapıyor ve onlarda Volkswagen şirketi ile anlaşmış. Hamburg'un tribün genelinde üyelerine sağladığı avantaj % 6-7 ile sınırlı.

Şampiyonlar liginde mücadele edecek Bayern Münih'te ise tablo daha farklı. Bilindik kombinelerin içinde Uefa arenasındaki maçlar dahil edilmiyor, bunu taraftarın tercihine bırakıyorlar. İsteyen kombinesinde bu paketi de ekleyebiliyor. Bütün sezon Bayern'in Bundesliga ve DFB kupa maçlarını izlemenin bedeli 650€ ile 120€ arasında değişiyor. Diğer her kulüpte olduğu gibi burda da çocuklara indirimler söz konusu.

Bunun dışında her kulüp engelliler için de biletler satıyor. Stada en uygun giriş çıkış sağlanabilecek yerlerde, istisnasız en ucuz fiyat kategorisinde biletler sunuluyor. Mesela bu rakam Schalke'de senelik 190€ iken, Hamburg'da 110€. Kısaca bu girişimlerde toplumun her kesiminden insanları bir araya getirmek amaçlanıyor ve satışlardan görüldüğü üzere bu uygulamalar gayet başarılı sonuçlar veriyor.

Türkiye'ye dönüp rakiplere baktığımızda ise rakamların inanılmaz boyutlarda olduğunu görüyoruz. İlk olarak kombinelerden ciddi paralar kazanan Fenerbahçe'ye bakalım. Fenerbahçe'nin maraton alt tribünündeki fiyatları 1300TL ile 6500TL, üst tribünde ise 850TL ile 1750TL arasında. Kale arkalarında ise fiyatlar 750TL. Burada Fenerbahçe'nin sezonun ilk maçlarında cezalı olacağını, Avrupa'dan da muhtemelen men olma ihtimalinin olduğunu göz önünde bulundurmakta fayda var. Bir başka ilginç ayrıntı ise, Fenerbahçe yönetiminin kombine alan taraftarlara yaptığı kampanyalar. Fenercell'i olan taraftarlar eğer 6 ay gibi bir süre taahhüt verirse, belli sayıda bedava sms,internet gibi avantajlardan yararlanabiliyorlar.

Şampiyon Galatasaray'ın fiyatlarına baktığımızda ise tablo yukardaki gibi. Şampiyonlar liginde mücadele edecek Galatasarayda en ucuz indirimsiz kombine 500TL olurken, en pahalısı 4000TL'den satılıyor. Bunun dışında GS Bonus'u olanlara %10'a varsan indirim yapıyorlar. Bunun dışında mesela geçen sezon öğrencilere de %50 indirim gibi avantajlar tanınmış, benzer bir uygulama bu sezonda sınırlı bir şekilde uygulanmış. Geçen sezonki indirimsiz fiyatlar 700TL ile 4500TL arasındayken, kombinelerde ulaşılan rakam 20.000'e yakındı. Gelecek sezon bu rakamın çok daha fazla olacağını kestirmek zor değil.

Beşiktaş'ta ilk olarak geçmiş dönemdeki fiyatları bir incelemekte fayda var. Kapalı tribün fiyatları 2008/09'da  1200-975 TL iken 2009/10'da bu rakam 1400-1150TL, 2010/11'de ise 1600-1350TL olmuştur. 2009/10'da şampiyonlar liginde mücadele etmenin  2010/11'de de yıldız transferlerin bu artışa sebep olduğunu düşünebiliriz. Son sezon ise fiyatlar 2000-1800TL olmuştur. 870-780€'ya* denk gelen bu rakamları yukarda saydığım Bundesliga ekipleri ile karşılaştırdığımızda, oldukça yüksek olduğu gerçeği ile karşılaşıyoruz. Bayern'in lig maçlarını izlemenin bedeli 650€ iken, Beşiktaş'ta bunun 870€ olması büyük bir ticari hatadır. Aslında karşılaştırılması gereken tribünün numaralı olduğunu da atlamamak gerekir. Geçen sezonun numaralı fiyatı 3100-2500TL ( 1350€ - 1090€) ile Bundesliga ekiplerinin açık ara önündedir.

Kişi başına düşen gelir ya da hayat standardı bakımından bakıldığında Almanyada fiyatların daha ucuz olması, şaşırtıcılığı bir yana ticari anlamda da iş bilmezliğin belgesi olmuştur. Bunun sonucunda da geçen sezon Beşiktaş'ın kombine satışları 4.000-5.000 arasında kalmıştır. Bu Bundesliga ekiplerinin stadyumlarının durumlarına ise hiç değinmiyorum. Çoğu 2006 Dünya kupası için yapılmış, bugün dünyada yapılan stadlara rol model olan örnek arenalardan bahsediyoruz.

Durumu daha netleştirmek için, bu sezon sadece ligde mücadele edecek olan ve en pahalı satış yapan Bundesliga ekiplerinden Hamburg'un kale arka fiyatları ile Beşiktaş'ın eski fiyatlarını karşılaştırmak istiyorum. Hamburg'un yukarda bahsettiğimiz üzere kale arka fiyatları 358-275€ arasında değişiyordu. Beşiktaş'ın yeni açık rakamları şu şekilde; 2008/09 - 400TL (174€), 2009/10 - 600TL (260€), 2010/11 - 700TL (305€), 2011/12 - 900TL (391€). Bu hesapları yaparken Euro'nun 3 sene önce bugüne nazaran daha düşük olduğunu da belirtmeliyim. Dolayısı fiyatlar olması gerekenden daha düşük görünüyor. Avrupa'da mücadele edecek ezeli rakiplerinde rakamlarını tekrar hatırlayalım; Galatasaray'ın 500TL, Fenerbahçe'nin ise 750TL.

Beşiktaş seneye büyük ihtimal İnönü'de oynamayacağını düşünürsek, olası bir TT-Arena'da rakiplerinden daha uygun bir fiyat sunması en mantıklı çözüm gibi duruyor. Hem semtten uzaklaşılacak olması, hem taraftarın üyelik gibi başka uygulamalardan vazgeçmemesi adına, yapılması gereken fiyatları ülke gerçeklerine uygun hale getirmektir. Satılacak 20.000 kombine ile ortalama 240€ (550TL) gibi bir meblağdan satışa sunulmuş olsa 4.800.000€'ya yakın bir gelir elde edilir. Bunun yerine daha küçük bir stadyum olan Kasımpaşa'da ise fiyatlar aynı tutulsa bile toplam koltuk adedi 13.000 civarı olduğu için, hepsi kombineden satışa çıkmış olsa yaklaşık olarak 1.680.000€ kayıp yaşanır. Tribünlerin tamamının kombine olarak satışa çıkmayacağı da malum.

Peki cazip hale gelmesi için ne yapılmalı? Futbol kombineleri, Euroleague'de mücadele edecek basketbol takımının kombineleri ile beraber bir paket halinde indirimli olmak şartıyla satışa sunulabilir. Fenerbahçe'nin Fenercell ile ilgili yaptığını Kartalcell ile gerçekleştirmek ya da kongre üyesi olan taraftarlara çok ciddi rakamlarda indirim yapılabilir. Böylelikle taraftarları hem kombine almaya hem de üye olmaya teşvik etmiş olunur. Hayat şartları, taraftar yapısı, mevcut sportif durum, kombinelerin çıkmasında kaybedilen süre göze alınıp doğru bir pazarlama stratejisi uygulanmalıdır.

* Euro hesapları 1€ = 2.3TL üzerinden yapılmıştır.